W Gminie Bodzentyn – 190. rocznica utworzenia Szkoły Leśnej Praktycznej w Siekiernie
W 2018 r. mija 190 lat od rozpoczęcia w Siekiernie działalności Szkoły Leśnej Praktycznej – oddziału Szkoły Szczególnej Leśnictwa w Warszawie utworzonej w 1816 r., która kształciła teoretycznie i praktycznie kadry dla administracji lasów rządowych w Królestwie Polskim.
Myśl utworzenia szkoły w Siekiernie powstała w 1825 r. po wizytacji Leśnictwa Bodzentyn przez nadleśnego naczelnego barona Juliusza Brinkena. Podczas pobytu w tej okolicy duże wrażenie wywarł na nim krajobraz i piękne położenie wsi nad rzeką Świśliną, na której spiętrzono wodę dla młyna, występowanie różnych gatunków drzew leśnych oraz wyrób węgla drzewnego na potrzeby fabryk hutniczych.
Projektowano budowę siedziby dla administracji Urzędu Leśnego Bodzentyn, szkoły, zabudowań gospodarczych oraz założenie ogrodu leśno-botanicznego. Nad całością założenia miał czuwać profesor szkoły Wiktor Kozłowski. To postać związana z naszym regionem, od 1819 r. nadleśny w Bodzentynie, potem profesor szkoły w Siekiernie, kapitan Wojska Polskiego i uczestnik powstania listopadowego, autor wielu prac z dziedziny leśnictwa i łowiectwa.
Na początku 1828 r. zakończono prace budowlane. W jednym budynku zlokalizowano szkołę i urząd leśny. Przy nim wzniesiono obiekty gospodarcze: stajnię, oborę, wozownię, stodołę, studnię. W tym roku naukę w szkole rozpoczęło 12 praktykantów. Natomiast w roku następnym praktykę odbywało 21 uczniów.
W połowie 1828 r. Wiktor Kozłowski rozpoczął prace nad projektem ogrodu leśno-botanicznego, chociaż zwracał uwagę swoim przełożonym na trudne warunki klimatyczne i górzyste ukształtowanie terenu, co mogło być przeszkodą w hodowli roślin ciepłolubnych. W marcu 1829 r. projekt został ukończony. Obejmował on ogród właściwy ze szkółką drzewną i nasienną o pow. ok. 25 ha oraz zwierzyniec o pow. ok. 56 ha. Pod względem krajobrazowym ogród miał nawiązywać do stylu angielskiego z trawnikami i klombami z odpowiednio dobranymi drzewami i krzewami. Z kolei zwierzyniec miał służyć przede wszystkim do zwiększenia pogłowia zwierzyny łownej w lasach bodzentyńskich.
W ogrodzie leśno-botanicznym w Siekiernie miano uprawiać drzewa i krzewy, ale też prowadzić „doświadczenia praktyczne leśne”. W związku z tym planowano budowę obiektów szkoleniowych takich jak: budynek przeznaczony na gabinet botaniczny, zoologiczny, mineralogiczny, myśliwski oraz bibliotekę; dom dla nadleśnego wraz z kuchnią i szklarnią dla drzew egzotycznych; dom dla ogrodnika i strażnika leśnego, piec smolarski i dom dla smolarza, suszarnia ogniowa i słoneczna do wyłuszczania nasion, tartak.
Pańszczyznę wsi rządowych włościanie odrabiali m.in. w „fabrykach żelaznych”, których dozorcostwo znajdowało się w Suchedniowie. Chłopi z Siekierna pracowali przy wielkim piecu w Mostkach. Również zamierzano ich zatrudnić w ogrodzie leśno-botanicznym.
Niestety w połowie 1832 r. szkołę leśną w Warszawie i jej oddział w Siekiernie zamknięto. Plany budowy ogrodu leśno-botanicznego w Siekiernie nie zostały zrealizowane, na co wpłynął wybuch powstania listopadowego i udział w nim Kozłowskiego i jego uczniów.
Do dnia dzisiejszego nie zachowały się żadne zabudowania szkoły. W 1968 r. staraniem Polskiego Towarzystwa Leśnego w obrębie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego o pow. 0,34 ha, w Siekiernie-Starej Wsi, ustawiony został pamiątkowy kamień. Znajduje się na nim napis: Pamięci Szkoły Leśnej Praktycznej Oddziału Szkoły Szczególnej Leśnictwa w Warszawie istniejącej tu w Siekiernie od 1826 do 1831 r. i prof. Wiktora Kozłowskiego jej kierownika w latach 1828-1831, gorącego patrioty, zasłużonego leśnika i badacza przyrody. Polskie Towarzystwo Leśne, 1968.
Dłuższe funkcjonowanie szkoły i ogrodu leśno-botanicznego na pewno pozytywnie odbiłoby się na życiu mieszkańców okolicy, rozwoju kultury leśnej i rolnej. Powinniśmy pamiętać, że w Siekiernie przez kilka lat działała jedyna w tym czasie tego typu szkoła w Królestwie Polskim.
Przy opracowaniu tekstu wykorzystano m.in. publikację: B. Szurowa, Ogród leśno-botaniczny przy Szkole Leśnej Praktycznej w Siekiernie, „ Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach”, t. 23, Kielce 2007.
Urszula Oettingen
Fot. Urszula Oettingen