W Gminie Bodzentyn – Pamięć o Józefie Szermentowskim w Bodzentynie – w 185. rocznicę urodzin
Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba,
Podnoszą z ziemi przez uszanowanie
Dla darów Nieba…
Tęskno mi, Panie…
(Moja Piosnka, Cyprian Kamil Norwid)
W dniu 18 lutego 2018 r. w Bodzentynie odbyła się podniosła uroczystość upamiętniająca Józefa Szermentowskiego artystę malarza, któremu 5 grudnia 2017 r. Rada Miejska przyznała tytuł Honorowego Obywatela Miasta Bodzentyna.
W wydarzeniu udział wzięli Wojewoda Świętokrzyski Agata Wojtyszek, Dyrektor Archiwum Państwowego w Kielcach Wiesława Rutkowska, władze miasta i gminy Bodzentyn na czele z Burmistrzem Dariuszem Skibą, radni, dyrektorzy szkół, harcerze-uczniowie miejscowych szkół z Bodzentyna, Psar i Leśnej. W uroczystości uczestniczył również artysta rzeźbiarz Pan Dominik Rola wykonawca tablicy oraz innych upamiętnień i prac przy zabytkach na terenie naszego miasta.
Na początku zebrano się przy tablicy w holu budynku Urzędu Miasta i Gminy Bodzentyn. Po przywitaniu zgromadzonych Burmistrz przypomniał, że na mocy uchwały Rady Miejskiej 2018 rok jest obchodzony jako Rok Józefa Szermentowskiego na terenie Miasta i Gminy Bodzentyn. Podziękował fundatorom tablicy Państwu Teresie i Witoldowi Comberom oraz Urszuli i Mirosławowi Oettingen za zaangażowanie w kultywowanie pamięci o polskiej historii.
Wojewoda Agata Wojtyszek mówiła o ważnym zadaniu jakim jest przypominanie o wielkich Polakach i wydarzeniach związanych z regionem świętokrzyskim. Dyrektor Archiwum podziękowała za przypomnienie po raz kolejny tej nieprzeciętnej postaci naszego rodzimego malarstwa.
Z kolei głos zabrała dr hab. prof. UJK Urszula Oettingen, która mówiła o związkach Józefa Szermentowskiego z Cyprianem Kamilem Norwidem, ich wspólnym losie, życiu na emigracji. Zaznaczyła, że rok 2018 to 185. rocznica urodzin Józefa Szermentowskiego, ale również 135. rocznica śmierci wielkiego poety. Przypomniała, że od kilkudziesięciu lat jest kultywowana pamięć o Jozefie Szermentowskim przez miejscową społeczność.
Pan Witold Comber artysta malarz poświęcił swoją wypowiedź tematyce dzieł Szermentowskiego. Były to przyroda, architektura – polski krajobraz i ludzie pokazani w ciężkim codziennym życiu.
Ksiądz Piotr Kotwica z miejscowej parafii poświęcił tablicę, w pięknych słowach mówiąc o Bogu i naszym wielkim rodaku. Po jej odsłonięciu pod płytą złożono wiązanki kwiatów od Pani Wojewody, władz samorządowych, fundatorów tablicy, harcerzy. Kwiaty złożyli uczniowie Szkoły Podstawowej w Leśnej oraz Gimnazjum im. mjr. Jana Piwnika „Ponurego” w Bodzentynie.
Następnie wysłuchano wykładu dr Anny Myślińskiej, historyka sztuki, na temat: „Życie i twórczość Józefa Szermentowskiego”. Prelekcji towarzyszył pokaz prac artysty. Należy wspomnieć, że Pani Doktor, jest kuratorem wystawy poświęconej Franciszkowi Kostrzewskiemu i Józefowi Szermentowskiemu, którą można oglądać w Muzeum Narodowym w Kielcach do 9 kwietnia 2018 r.
Kolejny punkt programu poprowadziła prof. Urszula Oettingen. Poświęcono go poezji Cypriana Kamila Norwida. Harcerze pod opieką drużynowych Ingi i Jana Świderskich deklamowali wiersze poety w nawiązaniu do dziejów jego życia. Poprzez ich tematykę pokazano wartości, które były ważne dla obydwu artystów, realizujących swoje smutki i nadzieje, jeden w malarstwie, drugi głównie w twórczości literackiej; interesujących się żywo polską historią i wydarzeniami, które mogli tylko obserwować, żyjąc z dala od rodzinnego kraju. Z ich twórczości przebija miłość do Boga, tęsknota za Ojczyzną i polskim krajobrazem, szacunek do chleba i mieszkańców wsi.
Podsumowaniem, a zarazem refleksją spotkania, była myśl dotycząca losów wybitnych jednostek, a takimi byli Szermentowski i Norwid. Przerastali swoją epokę. Współcześni ich twórczość uważali za niezrozumiałą, niemieszczącą się w konwencji modnych wtedy prądów stylowych i kulturowych. Ich działalność wychodząca ponad przeciętność została doceniona dopiero przez następne pokolenia.
Warto zaznaczyć, że tablica upamiętniająca Józefa Szermentowskiego, podobnie jak odsłonięta w lipcu ubiegłego roku tablica poświęcona Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu, została wykonana na koszt fundatorów: Teresy i Witolda Comberów oraz Urszuli i Mirosława Oettingen. Również, inicjując i uczestnicząc w wielu uroczystościach patriotycznych składają wiązanki kwiatów zakupione z własnych środków. To jeden z przejawów szacunku do polskiej, w wielu wypadkach, tragicznej przeszłości, o której należy ciągle przypominać i pamiętać nie tylko na lekcjach historii, ale również poprzez właściwe realizowanie kultury pamięci.
Trzeba pamiętać, że Rok 1918 jest przełomową datą po okresie zaborów, na który pracowało kilka pokoleń Polaków, walczących z bronią w ręku i oddając swoje życie na polach bitewnych. Wśród nich był Kazimierz Szermentowski brat Józefa, artysta malarz, który za swoją patriotyczną działalność, udział w Powstaniu Styczniowym został uwięziony i zesłany na Syberię. Ale warto pamiętać również o osobach działających w różnych dziedzinach życia społecznego, kulturalnego, gospodarczego z myślą o wolnej Ojczyźnie. I w tym wielkim nurcie utrwalania pamięci o Polsce mieści się twórczość Józefa Szermentowskiego, wybitnego artysty z Bodzentyna.
Elżbieta Firlet
Fot. Józef Bąkowski, Mirosław Oettingen, Archiwum MGCKiT w Bodzentynie